Πέμπτη 13 Οκτωβρίου 2016

O ένοικος του τάφου στην Πύλο

Ένας άνδρας ηλικίας περίπου 30 ετών με μακριά μαύρα μαλλιά, ήταν ο «Γρύπας Πολεμιστής», ο «ένοικος» του τάφου του 1.500 π. Χ., που αποκαλύφθηκε πέρυσι στον 'Ανω Εγκλιανό της Πύλου.
Ο τάφος βρίσκεται δίπλα από το μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορος. 
Το πρόσωπό του, που ανασυστάθηκε από τα οστά του κρανίου του, όπως και τα νέα ερευνητικά δεδομένα, παρουσιάστηκαν στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, από τους αρχαιολόγους Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, οι οποίοι το καλοκαίρι του 2015 βρήκαν κάτι μοναδικό: Έναν ασύλητο, λακκοειδή τάφο με τον σκελετό άνδρα, ηλικίας 30 με 35 ετών, καθώς και περισσότερα από 1.400 μοναδικά αντικείμενα ως κτερίσματα για τη μετά θάνατο ζωή του.
«Από ό,τι φαίνεται ήταν ένας όμορφος άνδρας. Τον έχουμε αποκαταστήσει με μακριά μαύρα μαλλιά, με βάση την αναπαράσταση πολεμιστή που βρέθηκε σε μία σφραγίδα στον τάφο και η οποία θα δημοσιευτεί του χρόνου. Θα δείξουμε την εικόνα του κατά τη διάρκεια της ομιλίας μας», δήλωσε στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η δρ. Στόκερ, η οποία μαζί με τον άνδρα της, καθηγητή Τζακ Ντέιβις, θα δώσουν διάλεξη με θέμα «Lord of the Gold Rings: The Grave of the Griffin Warrior of Pylos» («Ο 'Αρχοντας των Χρυσών Δαχτυλιδιών: Ο Τάφος του Γρύπα Πολεμιστή της Πύλου»). Η ανασύσταση του προσώπου του έγινε από τους Lynne Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Πέρσι, η συγκλονιστική ανακάλυψη είχε χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ως «η πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία 65 χρόνια». Τα ευρήματα συνηγορούσαν και με το παραπάνω σε αυτό: Χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια και κύπελλα, ένα χάλκινο σπαθί με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, μια σπάνια χρυσή αλυσίδα, ασημένια κύπελλα -ορισμένα με χρυσά χείλη-, χάλκινα αγγεία και κύπελλα, ένας χάλκινος αμφορέας, χάλκινες πρόχοι και λεκανίδες, 50 και πλέον σφραγιδόλιθοι, περισσότερες από 1.000 ψήφους από πολύτιμους λίθους και άλλα εντυπωσιακά.
Πολλά ήταν έργα μινωικής τεχνοτροπίας, που σε συνδυασμό με την εποχή τους οδήγησε τους ανασκαφείς στην υπόθεση ότι μπορεί να αποτελούσαν προϊόντα λεηλασίας από επιδρομή στην Κρήτη. Σε άρθρο, όμως, που δημοσιεύουν στο περιοδικό «Hesperia» εστιάζουν σε κάτι διαφορετικό. «Αυτό που προτείνουμε στο Hesperia δεν έχει να κάνει με τον τρόπο που αποκτήθηκαν αυτά τα αντικείμενα, αλλά με το γιατί. Δηλαδή ισχυριζόμαστε ότι τα συγκεκριμένα αντικείμενα που βρέθηκαν στην ταφή επιλέχθηκαν σκοπίμως και τοποθετήθηκαν στον τάφο για να μεταφέρουν ορισμένα νοήματα, τα οποία σχετίζονται με τα συμβολικά συστήματα που υπήρχαν ήδη στη Μυκηναϊκή κοινωνία», αναφέρει η αρχαιολόγος.
Ποια, όμως, είναι αυτά τα μινωικά θέματα που απεικονίζονται στα ευρήματα και δη στα χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια; «Είναι πολλά», μας απαντά η κ. Στόκερ. «Έχουν να κάνουν με τελετές που σχετίζονται με μία θεά και με την εμφάνισή της, ενώ συχνές είναι και οι σκηνές με τα ταυροκαθάψια», συμπληρώνει. Η εύρεση τεσσάρων χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών με εικονογραφία τέτοιου τύπου είναι κάτι ιδιαίτερα σπάνιο και ασυνήθιστο. Ή μήπως μοναδικό; «Ειδικά το μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι έχει χαραχτεί με τέτοια λεπτομέρεια που δεν υπάρχει πουθενά παράλληλό του μεταξύ των χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών που γνωρίζουμε ως σήμερα. Οι σκηνές των γυναικών σε αυτό το δαχτυλίδι επαναλαμβάνονται και σε άλλες γνωστές σφραγίδες της Κρήτης, όμως το δαχτυλίδι της Πύλου συνενώνει μικρότερες γνωστές παραστάσεις σε μια μεγαλύτερη και πιο σύνθετη τελετουργική σκηνή», σημειώνει η ομιλήτρια.
Στον τάφο υπήρχαν κι άλλα απρόσμενα ευρήματα, όπως χτένες και ένας καθρέπτης. Ποια η σημασία τους σε έναν τάφο άνδρα; «Χτένες και καθρέπτες έχουν μια γενικότερη σχέση με τις ταφές πολεμιστών», απαντά η κ. Στόκερ, που συμπληρώνει ότι ίσως αντανακλούν ένα έθιμο στολίσματος πριν από τη μάχη. Και το νόημα που υπάρχει πίσω από την απεικόνιση γρύπα σε δυο από τα ευρήματα (κομμάτια ελεφαντοστού, με το ένα να απεικονίζει γρύπα με μεγάλα φτερά και το άλλο λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα), τα οποία έδωσαν και την ονομασία στον πολεμιστή; «Ο γρύπας αντανακλά ένα πολύ γνωστό σύστημα εξουσίας, που πλαισιώνει τον θρόνο της Πύλου, όπως και του Μίνωα της Κνωσού», απαντά.
Όσο για τη σημασία των ευρημάτων, πέρα από την τέχνη και τον πλούτο τους, η αρχαιολόγος τονίζει ότι «σε όρους χρονολόγησης, η ανακάλυψη τόσων διαφορετικών τύπων αντικειμένων μέσα σε έναν τάφο με μία μοναδική ταφή είναι ύψιστης σημασίας», αναφερόμενη προφανώς στην εξαιρετική ευκαιρία που δίνει μια τέτοια αδιατάρακτη ταφή τόσο για τη μελέτη των ταφικών εθίμων στην Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή όσο και για τη σχέση του φύλου με τα κτερίσματα και την ταφική γνώση, που δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί μέσα από τη μελέτη περισσότερων τυπικών ομαδικών τάφων.

















Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2016

Ύλη Πανελληνίων Εξετάσεων 2017 στα Φιλολογικά Μαθήματα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (Γενικής Παιδείας)
 Στην εξεταστέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ’ τάξης Ημερησίου Γενικού Λυκείου περιλαμβάνεται η ύλη των σχολικών εγχειριδίων:
 1. Έκφραση-Έκθεση Τεύχος Γ’ της Γ’ τάξης Γενικού Λυκείου των Χ. Τσολάκη κ.ά., εκτός από τα εξής: • Η ενότητα: Η πειθώ στο δικανικό λόγο • Η ενότητα: Η Ιστορία του δοκιμίου • To κεφάλαιο: Ερευνητική Εργασία
2. Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο - Θεματικοί Κύκλοι των Α, Β, Γ τάξεων Γενικού Λυκείου των Γ. Μανωλίδη κ.ά.
3. Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο των Γ. Κανδήρου κ.ά. Στόχος της αξιολόγησης του μαθητή στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας είναι γενικότερα η συνολική αποτίμηση των γλωσσικών του δεξιοτήτων (ως πομπού και ως δέκτη).
 Συγκεκριμένα:
Ι. ΔΙΑΒΑΖΩ / ΚΑΤΑΝΟΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ 1. Ο μαθητής απαντά γραπτά σε ερωτήσεις που αφορούν ένα κείμενο. α) Όσον αφορά το περιεχόμενο ενός κειμένου, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση να κατανοεί το περιεχόμενο του κειμένου, και συγκεκριμένα: • να διακρίνει: - τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στο ήθος, επίκληση στην αυθεντία) - τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια κ.ά.) - το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική- επαγωγική) μιας παραγράφου ή ενός κειμένου • να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς: - στη διαφήμιση - στον πολιτικό λόγο - στον επιστημονικό λόγο • να αξιολογεί τα μέσα πειθούς, και συγκεκριμένα: - να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός επιχειρήματος - να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων • να διακρίνει την πειθώ από την προπαγάνδα • να διακρίνει το είδος του δοκιμίου, με βάση: - την οργάνωση / δομή (συνειρμική-λογική) - το σκοπό (απόδειξη μιας θέσης - ελεύθερος στοχασμός) - την οπτική (υποκειμενική-αντικειμενική) - τη γλώσσα του (ποιητική, αναφορική λειτουργία) κ.ά. • να αναγνωρίζει ορισμένα χαρακτηριστικά του δοκιμίου, όπως είναι ο υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός τόνος κ.ά. • να διακρίνει το δοκίμιο από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως το άρθρο και την επιφυλλίδα • να εντοπίζει σε ένα κείμενο (δοκίμιο/άρθρο /επιφυλλίδα κ.ά.): - το θέμα - την άποψη του συγγραφέα - τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του - τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κ.ά. • να διακρίνει σε ένα κείμενο το καίριο και το ουσιώδες από τη λεπτομέρεια και το επουσιώδες. β) Όσον αφορά την οργάνωση / δομή ενός κειμένου επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση: • να εντοπίζει τα βασικά μέρη (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) ενός κειμένου • να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες • να αναγνωρίζει τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η συνεκτικότητα και η συνοχή ενός κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις, φράσεις κ.ά.) • να επισημαίνει τους τρόπους με τους οποίους οργανώνονται οι παράγραφοι π.χ. με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με ορισμό, με διαίρεση, με παράδειγμα κ.ά. • να διακρίνει την οργάνωση/δομή ενός κειμένου (λογική ή συνειρμική οργάνωση, παραγωγική ή επαγωγική συλλογιστική πορεία κ.ά.). γ) Όσον αφορά τη γλώσσα ενός κειμένου (λεξιλόγιο, στίξη, μορφοσυντακτικά φαινόμενα, γλωσσικές ποικιλίες, λειτουργίες της γλώσσας, ύφος κ.ά.) επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση: • να εντοπίζει και να αιτιολογεί επιλογές του πομπού οι οποίες αφορούν τη χρήση: - ενεργητικής ή παθητικής φωνής - συγκεκριμένου ρηματικού τύπου (προσώπου/χρόνου/έγκλισης) - μακροπερίοδου ή μη λόγου - παρατακτικού ή υποτακτικού λόγου - ρηματικών ή ονοματικών συνόλων - αναφορικής ή ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας - των σημείων της στίξης - λόγιων ή λαϊκών λέξεων, ειδικού λεξιλογίου, όρων κ.ά. • να αιτιολογεί την ορθογραφία λέξεων • να ερμηνεύει λέξεις • να αξιολογεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια του λεξιλογίου • να βρίσκει συνώνυμα, αντώνυμα, ομόρριζα, να αντικαθιστά λέξεις ή φράσεις του κειμένου με άλλες, να σχηματίζει με ορισμένες λέξεις φράσεις ή περιόδους λόγου κ.ά. • να χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή περίσταση (σκοπό, δέκτη, είδος λόγου κ.ά.).2. Ο μαθητής - με βάση συγκεκριμένο κείμενο - παράγει γραπτό κείμενο. Συγκεκριμένα, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση: • να πυκνώνει ένα κείμενο, να κάνει την περίληψή του • να δίνει τίτλο στο κείμενο ή πλαγιότιτλους σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες ενός κειμένου • να οργανώνει το διάγραμμα του κειμένου • να αναπτύσσει ένα κειμενικό απόσπασμα (μια φράση ή ένα επιχείρημα του κειμενογράφου) • να ανασκευάζει τα επιχειρήματα του κειμενογράφου και να αναπτύσσει την αντίθετη άποψη • να μετασχηματίζει ένα κείμενο π.χ. από ένα επίπεδο ύφους σε άλλο κ.ά.
ΙΙ. ΓΡΑΦΩ Ο μαθητής παράγει κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, το θέμα του οποίου σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με οικείους θεματικούς κύκλους από τη γλωσσική διδασκαλία. Από τα διάφορα είδη γραπτού λόγου δίνεται έμφαση στην παραγωγή κριτικού-αποφαντικού λόγου, δηλαδή στην παραγωγή κειμένου στο οποίο κυριαρχούν η πειθώ, η λογική οργάνωση, η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, π.χ. άρθρου, επιστολής, γραπτής εισήγησης κ.ά. Στο πλαίσιο της παραγωγής κειμένου θα πρέπει να επιδιώκεται από τον μαθητή: Α. Ως προς το περιεχόμενο του κειμένου • η συνάφεια των εκτιθέμενων σκέψεων με τα ζητούμενα του θέματος • η επαρκής τεκμηρίωση των σκέψεών του με την παράθεση κατάλληλων επιχειρημάτων • η ανάπτυξη όλων των θεματικών κέντρων • η πρωτοτυπία των ιδεών • ο βαθμός επίτευξης του στόχου που επιδιώκεται με το παραγόμενο κείμενο κ.ά. Β. Ως προς την έκφραση/μορφή του κειμένου • η σαφής και ακριβής διατύπωση • ο λεκτικός και εκφραστικός πλούτος • η επιλογή της κατάλληλης γλωσσικής ποικιλίας ανάλογα με το είδος του κειμένου • η τήρηση των μορφοσυντακτικών κανόνων • η ορθογραφία και η σωστή χρήση των σημείων στίξης κ.ά. Γ. Ως προς τη δομή/διάρθρωση του κειμένου • η λογική αλληλουχία των νοημάτων • η συνοχή του κειμένου (ομαλή σύνδεση προτάσεων, παραγράφων και ευρύτερων μερών του κειμένου) • η ένταξη του κειμένου στο ζητούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο κ.ά.

ΙΣΤΟΡΙΑ (Γενικής Παιδείας)
Από το βιβλίο «Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα)» της Γ’ Τάξης Γενικού Λυκείου και Δ’ Τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου, των Ιωάννη Κολιόπουλου, Κωνσταντίνου Σβολόπουλου, Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Θεόδωρου Νημά, Χάριτος Σχολινάκη - Χελιώτη.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ (1815-1871)
1. Το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815)
2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη
 3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821- Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη
 ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ:
• Οργάνωση και έκρηξη της Επανάστασης,
• Η επανάσταση στις Ηγεμονίες,
 • Η εδραίωση της επανάστασης,
• Οι πρώτες αντιδράσεις στην επανάσταση,
 • Η εξέλιξη της Επανάστασης
4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξή του (1830-1881)
5. Το Ανατολικό Ζήτημα και ο Κριμαϊκός Πόλεμος
6. Η Βιομηχανική Επανάσταση
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β. ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ (1871- 1914)
1. Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας
3. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας
4. Εθνικά κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη
5. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ. Ο Α’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
1. Η δεκαετία 1920-1930
2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930)
3. Η διεθνής οικονομική κρίση και οι συνέπειές της
4. Η Ελλάδα κατά την κρίσιμη δεκαετία 1930-1940
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε. Ο Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ: 2. Η επικράτηση της Γερμανίας στην ηπειρωτική Ευρώπη και η επέκταση του πολέμου (1939-1942)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ. Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών
A. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Από το βιβλίο «Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφικός Λόγος», Γ’ τάξης Γενικού Λυκείου των Μ. Κοπιδάκη, Δ. Λυπουρλή, κ.ά., έκδοση (Ι.Τ.Υ.Ε.) «Διόφαντος».
1. Εισαγωγή:
Ι. Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ:
Κεφ. Δ2: Οι φιλοσοφικές ιδέες του Σωκράτη. Διαλεκτική, μαιευτική, ειρωνεία. Η αναζήτηση των ορισμών, η επαγωγική μέθοδος και η ηθική.
Κεφ. Δ3: Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη.
ΙΙ. Ο ΠΛΑΤΩΝ:
Κεφ. Ε1: Ο βίος του
ΙΙΙ. Πλάτωνος Πρωταγόρας:
α) (Α. Η διάρθρωση του διαλόγου και τα πρόσωπα: «Εισαγωγή…» έως και «Η απάντηση του Πρωταγόρα και ο μύθος για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας»)
β) (Β. Η φιλοσοφική σημασία του διαλόγου)
IV. Πλάτωνος Πολιτεία: Εισαγωγή στην Πολιτεία α) (1. Νεανικές φιλοδοξίες και απογοητεύσεις, 2. Η συγγραφή της Πολιτείας και 3. Η σκηνοθεσία και τα πρόσωπα του διαλόγου)
β) (6. Οι τρεις τάξεις, 8. Η αγωγή των φυλάκων, 12. Οι φιλόσοφοι-βασιλείς, 13. Η δικαιοσύνη και 14. Οι φαύλες πολιτείες).
γ) (Η αλληγορία του σπηλαίου).
V. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ (Βίος και έργα):
α) («Πότε και πού γεννήθηκε ο Αριστοτέλης-Λίγα λόγια για την καταγωγή του» και «Ο Αριστοτέλης στην Ακαδημία του Πλάτωνα: μαθητής πρώτα, δάσκαλος στη συνέχεια»).
β) («Ο Αριστοτέλης στη Μακεδονία: δάσκαλος του Αλεξάνδρου», «Επιστροφή του Αριστοτέλη στην Αθήνα: αρχίζει η τρίτη περίοδος της φιλοσοφικής του δραστηριότητας. Ο Αριστοτέλης διδάσκει στο Λύκειο» και «Ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει οριστικά την Αθήνα-Το τέλος της ζωής του»).
VI. Αριστοτέλη Ηθικά Νικομάχεια, Εισαγωγή (ολόκληρη)
VII. Αριστοτέλη Πολιτικά, Εισαγωγή (ολόκληρη)
2. Κείμενα:
Ι. ΠΛΑΤΩΝ
Πρωταγόρας: οι ενότητες 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 7.
Πολιτεία: οι ενότητες 11, 12 και 13.
ΙΙ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Ηθικά Νικομάχεια: οι ενότητες: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 και 10.
Πολιτικά: οι ενότητες: 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 και 20.
B. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
1. ΚΕΙΜΕΝΟ Αδίδακτο πεζό κείμενο αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων της αττικής διαλέκτου.
2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
α. Η ύλη που περιλαμβάνεται στα βιβλία του Γυμνασίου «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα» Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου, έκδοση 2016
β. Ολόκληρη η ύλη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Α’ τάξης Γενικού Λυκείου «Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκαλίας», έκδοση 2016 (ενότητες 1 - 21).

ΙΣΤΟΡΙΑ Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών
Από το βιβλίο “Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας” της Γ’ τάξης Γενικού Λυκείου των Γ. Μαργαρίτη, Αγ. Αζέλη, Ν. Ανδριώτη, Θ. Δετοράκη, Κ. Φωτιάδη.
Ι. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
A. Η Ελληνική οικονομία μετά την Επανάσταση
Β. Η Ελληνική οικονομία κατά το 19ο αιώνα
Γ. Οι οικονομικές εξελίξεις κατά τον 20ο αιώνα
ΙΙ. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)
Β. Χειραφέτηση και αναμόρφωση (1844-1880)
Γ. Δικομματισμός και εκσυγχρονισμός (1880-1909)
Δ. Ανανέωση-Διχασμός (1909-1922)
ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821- 1930)
Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα (Εισαγωγή)
Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα (Εισαγωγή)
Α. Προσφυγικά ρεύματα κατά την περίοδο 1914-1922
Β. Μικρασιατική καταστροφή
Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων
Δ. Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση
Ε. Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα
ΙV. ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ.
Ε. Η περίοδος της αυτονομίας και η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών
Από τα δύο σχολικά εγχειρίδια Λατινικών των Μ. Πασχάλη και Γ. Σαββαντίδη του Γενικού Λυκείου Τα κείμενα των ενοτήτων και τα γραμματικά και συντακτικά όπως παρουσιάζονται παρακάτω:
Κειμ.3 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό των κειμένων 1, 2, 3
Κειμ.5 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό των κειμένων 4,5
Κειμ.6 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένου 6
Κειμ.7 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένου 7
Κειμ.11 Μετάφραση
Γραμματική κειμένων 8, 9, 10,
Γραμματική-συντακτικό κειμένου 11
Κειμ.13 Μετάφραση
Γραμματική κειμένου 12
Γραμματική- συντακτικό κειμένου 13
Κειμ.14 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένου 14
Κειμ.15 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένου 15
Κειμ.20 Μετάφραση
Γραμματική κειμένου 16,
Γραμματική- συντακτικό κειμένων 17, 18 (εκτός από την παράγραφο 5 των παρατηρήσεων του κειμένου 18, δηλαδή την κλίση του ουσιαστικού bos),
Γραμματική-συντακτικό κειμένων 19, 20
Επισήμανση: στην υποθετική - παραβολική πρόταση του κειμένου 20 quasi moriturum να μη γίνει συντακτική προσέγγιση.
Κειμ.21 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένου 21
Κειμ.24 Μετάφραση
Γραμματική κειμένου 22
Γραμματική - συντακτικό κειμένων 23, 24
Κειμ.25 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένου 25
Κειμ.27 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένων 26, 27, εκτός από την παράγραφο 4 των παρατηρήσεων του κειμένου 27 (αναφορική πρόταση σε πλάγιο λόγο)
Κειμ.29 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένου 28
Συντακτικό κειμένου 29
Κειμ.31 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένων 30, 31
Κειμ.34 Μετάφραση
Γραμματική-συντακτικό κειμένων 32, 33, 34
Κειμ.36 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένων 35, 36 και 49 (μόνο ο προσδιορισμός του σκοπού)
Επισήμανση: Από τις παρατηρήσεις του κειμένου 49 διδάσκεται μόνο η ανακεφαλαίωση των προσδιορισμών του σκοπού. Η ύλη αφορά τις πέντε (5) αριθμητικώς αναφερόμενες στο σχολικό βιβλίο περιπτώσεις σκοπού μετά τα ρήματα κινήσεως σημαντικά (1. τελική πρόταση, 2. αναφορική-τελική πρόταση, 3. σουπίνο σε -um 4. causa ή gratia με γενική του γερουνδίου και 5. αd με αιτιατική γερουνδίου), αλλά δεν αφορά την περίπτωση του εμπρόθετου γερουνδίου που συνοδεύεται με αντικείμενο σε αιτιατική, επειδή η γερουνδιακή έλξη είναι εκτός εξεταστέας-διδακτέας ύλης
Κειμ.38 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένων 37, 38
Κειμ.42 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένου 39
Συντακτικό κειμένου 40 (μόνο οι εναντιωματικές προτάσεις, αφαιρούνται οι παραχωρητικές), Συντακτικό κειμένου 41 (μόνο οι απλές παραβολικές προτάσεις, αφαιρούνται οι υποθετικές παραβολικές)
Συντακτικό κειμένου 42
Κειμ.43 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένου 43 εκτός από την παράγραφο 5 (διμελείς ερωτήσεις)
Κειμ.44 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένου 44, εκτός από τις παραγράφους 2 και 3 (άλλοι τρόποι εισαγωγής πλάγιων ερωτήσεων)
Γραμματική κειμένου 50 Επισήμανση: Διδάσκονται μόνο τα αντωνυμικά επίθετα που υπάρχουν στα κείμενα της διδακτέας- εξεταστέας ύλης.
Κειμ.45 Μετάφραση
Συντακτικό κειμένου 45
1. Σχετικά με τις δευτερεύουσες προτάσεις: Στις δευτερεύουσες εξαρτημένες προτάσεις διδάσκεται η θεω- ρία που περιέχεται στις οικείες ενότητες των σχολικών εγχειριδίων (εξάρτηση, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική θέση). Επειδή ο πλάγιος λόγος έχει αφαιρεθεί από τη διδακτέα - εξεταστέα ύλη, δεν διδάσκεται ό,τι σχετίζεται με ασκήσεις μετατροπής από ευθύ σε πλάγιο λόγο και το αντίθετο.
2. Τα γραμματικά φαινόμενα διδάσκονται σύμφωνα με τη διδακτέα - εξεταστέα ύλη. Τα παραδείγματα και οι εφαρμογές σε ασκήσεις αφορούν μόνο στις λέξεις που απαντούν στα κείμενα που περιέχονται στη διδακτέα - εξεταστέα ύλη και των οποίων διδάσκεται και εξετάζεται η μετάφραση.